Peruki
Peruki
Peruka to sztuczne włosy - ludzkie, końskie bądź też syntetyczne- noszone na głowie dla mody lub inny estetycznych czy stylistycznych powodów, a także z powodów religijnych i kulturowych. Angielskie słowo wig ("peruka') jest skrótem od periwig (określenie używane w języku angielskim w XVII i XVIII wieku także oznaczające perukę, ale jako element męskiej mody) i pojawiło się w języku angielskim w roku 1675.
Niektórzy ludzie noszą peruki, żeby ukryć fakt, że są łysi. Aktorzy używają peruk jako kostiumu w celu lepszego odwzorowania postaci, jaką grają. Peruki są także powszechnie używane do przebierania się za przeciwną płeć, głównie przez transwestytów. W dodatku, niektórzy ludzie noszą peruki łonowe.
Pierre van Schuppen
Królowa Elżbieta I, uwieczniona w 1588.
Peruki noszone były przez całą historię, na przykład starożytni Egipcjanie nosili je w celu ochrony swoich nieowłosionych głów przed słońcem. Inne starożytne ludy, włączając Asyryjczyków, Fenicjan, Greków i Rzymian, także używały peruk. Co ciekawe, są one wyłącznie zachodnią formą ubioru - na Dalekim Wschodzie nie były prawie w ogóle używane, z wyjątkiem chińskich i japońskich przedstawień teatralnych.
Po upadku Imperium Rzymskiego, zaprzestano używać peruk na Zachodzie przez tysiące lat, aż do XVI wieku, kiedy to były używane jako rekompensata utraty włosów oraz do poprawienia wyglądu zewnętrznego. Wykorzystywane były także z powodów praktycznych: brak higieny doprowadzał do zagnieżdżenia się wszy we włosach. Był to problem, z którym łatwo było się uporać przez ostrzyżenie naturalnych włosów i zastąpienie ich łatwiejszą w usuwaniu wszy sztuczną peruką
Królewski patronat był kluczowy w odrodzeniu się peruk. Królowa Anglii Elżbieta I nosiła kapitalną czerwoną perukę, mocno i dokładnie pokarbowaną w rzymskim stylu, a Król Francji Ludwik XIII zapoczątkował, od roku 1620, noszenie peruk wśród mężczyzn.
Nicolas de Vermont
Męskie peruki zostały wprowadzone krajach angielskojęzycznych przez inny francuski styl, kiedy Karol II został przywrócony na tron w 1660, po długim wygnaniu do Francji. Tamte peruki były na długość "do ramion" lub dłuższe, imitujące długie włosy, modne wśród mężczyzn w roku 1620. Szybko zyskały popularność na dworze angielskim. Londyński pamiętnikarz, Samuel Pepys, zanotował w roku 1665, że męski fryzjer sam obciął włosy na łyso i po raz pierwszy wypróbował nową perukę, ale w roku plagi dżumy nie był zbyt skory do noszenia jej:
3 wrzesień 1665:
"Wstałem, założyłem mój kolorowy, jedwabny garnitur i nową perukę, kupioną jakiś czas temu w Westminsterze w czasie plagi dżumy. I to zastanawiające, co będzie modne po pladze skoro nikt nie odważy się kupić żadnych włosów ze strachu przed infekcją. I skoro odcinano głowy ludzi zmarłych z powodu epidemii."
Peruki nie były bez wad, Pepys zanotował 27 marca 1667 roku:
"Poszedłem do Swan, a tam posłałem po Jervas'a, mojego starego perukarza, a on przyniósł mi perukę. Niestety była pełna larw wszy. Byłem tym bardzo zaniepokojony i kazałem mu oczyścić ją."
Razem z faktem, że peruki stały się obowiązkowym elementem stroju dla mężczyzn, którzy chcieli liczyć się w społeczeństwie, perukarze zyskali spory prestiż. Cech perukarzy został założony we Francji w roku 1665, później powstały jego odpowiedniki w całej Europie. Praca perukarzy wymagała pewnych umiejętności, ponieważ XVIII-wieczne peruki musiały być niezwykle kunsztowne, musiały pokrywać plecy i ramiona i opadać w dół na klatce piersiowej. Niezaskakujący jest fakt, że peruki były bardzo ciężkie i często niewygodne do noszenia. Były także drogie w kosztach produkcji. Najlepsze egzemplarze zrobione były z ludzkiego włosia. Końskie i kozie włosie było wykorzystywane jako tańsza alternatywa.
W XVII wieku, peruki były pudrowane, żeby nadać im charakterystyczny biały lub brudnobiały kolor. Puder do peruk był wykonywany z lekko rozdrobnionej skrobi, która była perfumowana kwiatem pomarańczy, lawendą i kłączem kosaćca. Czasem puder był barwiony kolorami: fioletowym, niebieskim, różowym, żółtym, ale jednak najczęściej używanym kolorem był biały. Popudrowane peruki stały się niezbędnym elementem stroju galowego i były używane do końca XVIII wieku. Takie popudrowane peruki jednak trochę niechlujne i niewygodne a produkcja naturalnie białych lub brudnobiałych niepudrowanych peruk (z końskiego włosia) było niewątpliwie czymś, co spowodowało, że jednak peruki zachowały się jako strój dworski. Do lat '80 wieku XVIII, młodzi mężczyźni stanowili trend w modzie poprzez lekkie pudrowanie własnych, naturalnych włosów. Po roku 1790, zarówno peruki jak i puder były zarezerwowane dla bardziej konserwatywnych, starszych mężczyzn a także używały ich kobiety na dworach. W roku 1795 rząd angielski pobierał podatek od pudru na głowie w wysokości jednej gwinei rocznie. Ten podatek skutecznie odstraszył od używania peruk i pudru na głowie przed upływem roku 1800.
Jerzy VI (urodzony w 1762 r.) nosił kasztanową perukę na swojej koronacji w roku 1821 i sportretował to Sir Thomas Lawrence.
Podczas XVIII-stego wieki, peruki stały się mniejsze i bardziej formalne jako element oficjalnego stroju. Tradycja przetrwała w kilku systemach prawnych. Były rutynowo noszone w różnych krajach Wspólnoty Narodów. Do 1823 roku biskupi kościoła anglikańskiego i irlandzkiego nosili uroczyste peruki. Peruki noszone przez adwokatów pochodzą ze stylu preferowanego w końcówce osiemnastego wieku. Peruki sędziowskie, używane na co dzień jako strój urzędowy, podobne do peruk adwokatów (chociaż mają troszkę inny styl). Na uroczyste okazje sędziowie oraz wyżsi rangą adwokaci (QCs) noszą specjalne peruki.
Noszenie peruk jako symbolu statusu społecznego było zaniechane w nowopowstałych Stanach Zjednoczonych i we Francji na początku dziewiętnastego wieku, jednak w Zjednoczonym Królestwie utrzymało się trochę dłużej.
Noszenie peruk przez kobiety rozwinęło się w nieco inny sposób. Były noszone od wieku XVIII - na początku tylko potajemnie - a w wieku XIX i XX nie były w ogóle modne. Noszone były przez starsze kobiety, które straciły włosy. W filmie Mr. Skeffington (1944), kiedy Bette Davis musiała nosić perukę po ataku dyfterytu peruka stała się symbolem wątłości.
W średnich i późnych latach XX wieku, peruki przeszły znaczący wzrost popularności. Kunsztownie wytapirowane uczesanie stało się popularne od roku 1960 i przyniosło odrodzenie używania peruk wśród modnych kobiet. To odrodzenie spowodowane było przez rozwój produkcji peruk wykonywanych z niedrogich włókien syntetycznych, które wyglądały jak ludzkie, ale były łatwiejsze do zdobycia i noszenia.
Obecne wykorzystanie
Obecnie peruki są noszone przez wiele osób na co dzień bądź chociażby okazjonalnie, głownie z uwagi na wygodę dbania o nią i układania w dowolny sposób, nawet gdy nie ma na to wystarczająco dużo czasu. Są także noszone przez osoby, które utraciły włosy przez zabiegi medyczne (głownie mowa tu o pacjentach chorych na raka, którzy zostali poddani chemoterapii oraz osobach, które cierpią na łysienie plackowate) Wśród mężczyzn najczęstszym powodem powstania łysiny jest "łysienie typu męskiego" i jest prawdopodobnie głównym powodem, dla którego noszenie peruk wśród tej grupy społecznej jest tak popularne. Występujące po okresie przekwitania łysienie wśród kobiet, popularniejsze niż się ogólnie wydaje, nie jest zazwyczaj wystarczająco uciążliwe żeby dawać podstawy do noszenia peruki.
Rzesza sławnych ludzi, m. in. Dolly Parton i Raquel Welch spopularyzowało noszenie peruk. Cher nosiła wszystkie rodzaje peruk przez ostatnie 40 lat - od blond do ciemnych, od kręconych do zupełnie prostych.
Peruki mogą być też noszone jako zabawna część stroju na bal kostiumowy. Wtedy powinny mieć dziwaczne kolory lub powinny być wykonane ze świecidełek. Są bardzo popularne w Halloween, gdy "gumowe peruki" są sprzedawane w wielu sklepach.
Rodolfo Valentin, nowojorski stylista włosów, jest znany na całym świecie za jakość swoich kunsztownych, ręcznie wykonywanych peruk.
W Wielkiej Brytanii i Wspólnocie Narodów specjalne peruki są noszone przez adwokatów, sędziów i niektórych parlamentarzystów oraz urzędników miejskich i obywatelskich jako symbol sprawowanego urzędu. Dzisiaj, w Hong Kongu, adwokaci i sędziowie kontynuują noszenie peruk jako element stroju sądowego. Spowodowane jest to wpływem dawnego sądownictwa Wspólnoty Narodów.
W Jidaigeki (japońskim gatunku filmu i telewizji) peruki mają szerokie zastosowanie do zmieniania fryzur wśród obsady, żeby odzwierciedlić Edo Period (okres w dziejach Japonii od 1603 do 1867), kiedy to większość historii ma miejsce. Tylko kilkoro aktorów w wysokobudżetowych filmach i serialach TV może zapuścić sobie włosy tak żeby mogły być obcięte do odpowiedniego stylu, zamiast używać peruki.
Powszechniejsze użycie peruk jest widoczne we współczesnym społeczeństwie, kiedy mężczyźni przebierają się za kobiety. Wtedy to peruki pozwalają mężczyznom być bardziej kobiecymi, poprzez noszenie długich włosów i dodatkowo damskich ubrań.
Starożytne, Egipskie Fryzury
Dla starożytnych Egipcjan wygląd był bardzo ważną sprawą. Wygląd przedstawiał status danej osoby, role w społeczeństwie lub znaczenie polityczne, Egipskie fryzury i współczesne fryzury maja cos wspólnego ze sobą. Tak jak nowe, tak i egipskie fryzury były różne dla różnych grup społecznych.
Dzieci miały unikalne fryzury w starożytnym Egipcie. Ich włosy były golone lub ścinane krótko, z wyjątkiem długiego kosmyka włosów po lewej stronie głowy, tak zwanego bocznego kosmyka młodości. Ten s-kształtny lok został uwieczniony przez hieroglificzny symbol dziecka lub młodości. Zarówno chłopcy jak i dziewczynki nosili takie fryzury aż do rozpoczęcia okresu dojrzewania płciowego. Młodzi chłopcy często golili swoje głowy, podczas gdy dziewczynki nosiły swoje włosy upięte lub czasem robiły sobie koński ogon, zwisający luźno na plecach. Młode tancerki nosiły długi, gruby, spleciony koński ogon. Koniec tego ogona był albo naturalnie, albo sztucznie zakręcony. Jeżeli nie był zakręcony na końcu to był obciążany ozdobami.
Egipcjanie nosili krótkie włosy, które nie zasłaniały uszu. Mężczyźni mieli takie włosy do momentu, gdy nie zaczęły się przerzedzać ze względu na starzenie się. Inne męskie fryzury były charakterystycznie zakręcone, pokrywające uszy, kształtujące zagięcie od skroni do karku. Wątpliwym jest czy były to fryzury naturalne. Wydawały się być one efektem procesu zakręcania włosów.
Żeńskie fryzury były bardziej unikatowe niż męskie. Kobiety preferowały gładkie, przystrzyżone fryzury, naturalnie falowane i kręcone. Kobiety w Starym Królestwie wolały mieć krótkie włosy lub do poziomu brody, ostrzyżone na pazia. Jednakże kobiety w Nowym Królestwie nosiły długie włosy lub zakładały peruki. Kobiety upinały włosy i dekorowały je kwiatami i lnianymi wstążkami. Stylizowany kwiat lotosu był preferowaną ozdobą głowy. Później przemieniło się to w noszenie małych koron i diademów. Diademy wykonane ze złota, turkusu, granatowych i malachitowych koralików zostały odnalezione na ciele Egipcjanina datowanego na rok 3200 p.n.e. Biedniejsi ludzie używali prostszych i tańszych ozdób z pąków bądź jagód, żeby utrzymywać włosy z tylu. Dzieci dekorowały włosy amuletami z małych ryb, prawdopodobnie w celu ochrony przed niebezpieczeństwami Nilu. Egipcjanie nosili opaski na głowach lub upinali włosy szpilkami z kości słoniowej lub metalu. Koraliki mogły być wykorzystywane do przymocowywania peruki.
Egipcjanie nawlekali złote rurki na warkocze lub nawlekali złote rozety pomiędzy pionowe żeberka małych koralików w celu całkowitego pokrycia głowy. Używali także grzebieni, golarek i wałków do włosów. Grzebienie, wykonane z kości lub drewna były zarówno jedno- jak i dwustronne. Niektóre z nich miały podłużną rączkę. Grzebienie znaleziono w rzeczach z grobowców, nawet z czasów przeddynastycznych. Początkowo Egipcjanie golili się przy pomocy kamiennego ostrza, później glinianego, a podczas Średniego Królestwa za pomocą ostrza wykonanego z brązu.
Niewolnicy i służący nie mogli nosić tego samego, co arystokraci egipscy. Sposób, w jaki ozdabiali swoje włosy był troszkę inny. Zazwyczaj wiązali włosy z tyłu w coś podobnego do węzła. Inny rodzaj fryzury to zrobienie ośmiu bądź dziewięciu warkoczy z tylu głowy, które mogły powiewać z przodu.
W starożytnym Egipcie, mężczyźni i kobiety golili swoje głowy i owłosienie zastępowali perukami. Egipcjanki nigdy nie pokazywały ogolonych głów, zawsze chodziły w perukach. Z ogolenia głowy wypływało wiele korzyści. Po pierwsze usuniecie włosów poprawiało komfort życia w upale. Po drugie na ogolonej głowie łatwiej było zachować czystość i unikać wszy. Dodatkowo ludzie nosili peruki, gdy stracili swoje własne włosy, głownie ze względu na wiek. Chociaż, mimo że Egipcjanie golili włosy, to nie uważali, że bycie łysym jest lepsze od posiadania włosów.
Kapłani musieli golić całe ciało. Robili to co trzeci dzień ponieważ musieli unikać wszy i innych nieczystości, które przeszkadzałyby w prowadzeniu obrzędów religijnych. To powód, dlaczego kapłani są ilustrowani jako łysi, bez brwi i rzęs.
Istnieje dowód na wpływ innych kultur na fryzury Egipcjan. Jednym z przykładów jest unia kulturowa Cesarstwa Rzymskiego i Imperium Egipskiego. Istnieje dowód, że mumie-kobiety nosiły typowo rzymskie fryzury pomimo tego ikonografia pokazuje ze jej pośmiertna maska była wyraźnie w stylu egipskim. W Tell el-Daba w Egipcie, był posąg przedstawiający fryzurę w stylu "grzybka", typowego dla Azjatów. Posąg młodej kobiety z okresu ptolemejskiego prezentujący klasyczną, nubijską fryzurę składającą się z pięciu małych kępek włosów.
Peruki były popularne zarówno wśród mężczyzn, kobiet jak i dzieci. Były ozdobą zarówno w domu jak i poza nim. Egipcjanie każdego dnia zakładali nowe peruki, bardzo różnorodne w stylach. Podstawową funkcja peruki było okrycie głowy na specjalne okazje, takie jak ceremonie czy bankiety.
Peruki były kręcone lub czasem wykonane z szeregiem warkoczyków. Tylko królowe i arystokratki mogły nosić długie włosy podzielone na trzy części. Jednak później takie fryzury były noszone również przez zwykłych ludzi. Podczas Starego i Średniego Królestwa, istniały dwa style peruk: peruki z krótkich i z długich włosów. Te pierwsze były wykonane z małych loków ułożonych w poziome linie owinięte wkoło, przypominające dachówkę. Czoło było częściowo widoczne a uszy i tył szyi były zupełnie zakryte.
Te drugie, długowłose peruki opadały z czubka głowy na boki do ramion tworząc swoistą ramkę dla twarzy. Włosy były lekko pofalowane i okazjonalnie uplecione w warkocz. W Nowym Królestwie ludzie woleli peruki z kilkoma długimi warkoczami zakończonymi ozdobnymi chwastami, podczas gdy krótsze i prostsze peruki zyskały popularność w okresie Amarna
Peruki były bardzo drogie. Ludzie, którzy nie mogli pozwolić sobie na zakup peruki używali tańszych przedłużeń włosów. Były one często preferowane, ponieważ mogły być zawiązane z tyłu. Egipcjanie uważali grubsze włosy za idealne, tak wiec przedłużenia włosów były często przymocowywane do peruk, żeby polepszyć ich wygląd.
Peruki były drobiazgowo konserwowane i dbano o nie, używając środków zmiękczających i olejków z tłuszczów roślinnych i zwierzęcych. Te peruki, o które dbano wystarczały na dłużej niż te, o które nie dbano w ogóle. Chociaż Egipcjanie woleli nosić peruki i dbać o nie, niewiadomo, jak często myli włosy. Kiedy peruki nie były używane, trzymano je specjalnych pudełkach lub kufrach. Kiedy była taka potrzeba, mogły być noszone bez męczącego czesania. Pudełka z perukami zostały znalezione w grobowcach a pozostałości po antycznych fabrykach peruk zostały zlokalizowe. Odkąd uważano, że peruki są także ważne w życiu pozagrobowym, zmarli byli grzebani razem z perukami.
Peruki były zazwyczaj wykonywane z ludzkiego włosia, owczej wełny bądź włókien roślin. Im bardziej przypominały naturalne włosy, tym były droższe i bardziej poszukiwane. Peruki wysokiej klasy były robione wyłącznie z ludzkich włosów, podczas gdy średniej klasy peruki były wykonywane z mieszanki ludzkich włosów i włókien roślinnych. Najtańsze były robione tylko z włókien roślinnych. Zawód perukarza był bardzo ważny w tamtych czasach, ale pozwalano również kobietom na jego wykonywanie. Ludzie sami golili sobie włosy lub czasem chodzili do fryzjerów. Scena z warsztatu fryzjerskiego jest uwieczniona na grobowcu Userhet w Sheikh Abd el-Qurna, gdzie młodzi mężczyźni siedzą na składanych krzesłach i trójnogach, podczas gdy fryzjer wykonuje swoją pracę.
Egipcjanie używali materiały nazywanego henna (używanego również do paznokci i warg) do farbowania włosów na czerwono. Badania naukowe potwierdzają, że ludzie używali henny do ukrywania siwizny już przed rokiem 3400 przed Chrystusem. Potwierdzają to malowidła, które pokazują ludzi z czerwonymi włosami, m. in. XVIII dynastie Hunutmehetów. Mieli oni wyróżniające się czerwone włosy wspominane przez Graftona Smith'a.
Tak jak i dzisiaj, starożytni Egipcjanie zmagali się z problemem łysienia i chcieli zachować młody wygląd najdłużej jak to możliwe. Istniało wiele środków, które miały pomagać mężczyznom. W roku 1150 p.n.e., Egipcjanie stosowali tłuszcze dzikich kóz, lwów, krokodyli, węży, gęsi oraz hipopotamów. Tłuszcze z kotów i kóz również były zalecane. Używano posiekanej sałaty do smarowania łysych części głowy, żeby spowodować porost włosów.
Starożytni Egipcjanie wykorzystywali coś przypominającego aromaterapię. Olej z jodły, olej z rozmarynu, (słodki) olej z migdałów oraz olej rycynowy, były wykorzystywane do wzbudzenia porostu włosów. Ziarna kozieradki, których zielarze i farmakolodzy nadal używają, były innym środkiem leczniczym.
Wypadają ci włosy i chcesz wiedzieć dlaczego? Portal dla łysych i łysiejących. U nas dowiesz się co i dlaczego!!! :-)